Doanh nghiệp xăng dầu lãi khủng nhờ xả quỹ bình ổn

Dù giá xăng dầu thế giới đã giảm mạnh, Bộ Tài chính vẫn cho doanh nghiệp xả quỹ bình ổn để kiếm lời hàng chục tỉ đồng mỗi ngày.
Giá xăng dầu thế giới đã giảm mạnh nhưng quỹ bình ổn vẫn được xả, giúp các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng này lãi hàng chục tỉ đồng mỗi ngày... Quỹ bình ổn giá xăng dầu hình thành từ tiền của người mua xăng đóng góp nhằm mục đích bình ổn giá xăng dầu trong nước khi giá thế giới tăng. Thế nhưng dù giá thế giới đã giảm mạnh, Bộ Tài chính vẫn cho doanh nghiệp xả quỹ để kiếm lời hàng chục tỉ đồng mỗi ngày.
Doanh nghiệp xăng dầu đã được xả quỹ bình ổn giá ở mặt hàng xăng với mức 2.000 đồng/lít, 800 đồng/lít với dầu DO và dầu hỏa là 1.150 đồng/lít liên tục từ ngày 26-2 đến nay.
Hòa vốn vẫn cho sử dụng quỹ?
Theo quy định tại nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu và hướng dẫn của Bộ Tài chính về cơ chế trích lập, sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu, quỹ này chỉ được sử dụng vào mục đích bình ổn giá. Cụ thể, khi giá xăng dầu thành phẩm trên thị trường thế giới tăng làm giá cơ sở tăng cao hơn giá bán lẻ thì doanh nghiệp đầu mối được sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu. Mức sử dụng bao nhiêu phụ thuộc vào mức tăng giá thế giới và quyết định của tổ điều hành giá xăng dầu.
Như vậy, quỹ bình ổn giá xăng dầu được hiểu nôm na là khoản tiền của người tiêu dùng ứng trước khi mua xăng, gửi tạm ở doanh nghiệp. Với mức trích hiện nay, đáng ra giá xăng bán lẻ sẽ rẻ hơn 300 đồng/lít, nhưng người dân vẫn phải trả thêm 300 đồng/lít để tạo một nguồn quỹ, sử dụng bù lại khi giá thế giới tăng. Thậm chí có những thời điểm khi giá thế giới xuống thấp, mức trích quỹ bình ổn giá có thể cao hơn, phụ thuộc vào quyết định điều hành của Bộ Tài chính.
Thực tế hiện nay doanh nghiệp đầu mối xăng dầu lại đang được duy trì mức xả quỹ cực lớn, kéo dài suốt từ cuối tháng 2-2012 đến nay. Điểm bất hợp lý là doanh nghiệp, gồm cả đầu mối và đại lý, đều đang thu lời từ tiền quỹ của người tiêu dùng. Cụ thể, tính đến cuối tuần trước, giá cơ sở trung bình 30 ngày của xăng A92 đã giảm mạnh. Mức lỗ của doanh nghiệp đầu mối đã giảm xuống từ khoảng 2.000 đồng/lít (thời điểm cuối tháng 2-2012) đến nay chỉ còn khoảng 1.000 đồng/lít. Như vậy, việc Bộ Tài chính không có động thái giảm mức sử dụng quỹ bình ổn giá so với mức trích hiện nay, hoặc giảm giá bán lẻ xăng dầu đã giúp doanh nghiệp lấy được từ quỹ của dân 1.000 đồng/lít xăng bỏ vào “túi” mình.
Vô lý hơn, giá cơ sở và giá bán lẻ của dầu DO hiện đã tương đương nhau. Dù không lỗ nhưng Bộ Tài chính vẫn cho doanh nghiệp được sử dụng 800 đồng/lít từ quỹ bình ổn giá. Tương tự, do giá nhập khẩu đã xuống thấp nên giá cơ sở trung bình 30 ngày của mặt hàng dầu hỏa chỉ còn cao hơn giá bán lẻ hơn 300 đồng/lít. Nhưng Bộ Tài chính vẫn im lặng, cho doanh nghiệp sử dụng tới 1.150 đồng/lít từ quỹ bình ổn giá nên doanh nghiệp lại được hưởng khoản thừa ra hơn 800 đồng/lít.
Xem lại cơ chế điều hành giá xăng dầu
Theo ước tính sơ bộ, với việc điều hành giá xăng dầu như những ngày gần đây, chỉ riêng mặt hàng xăng và dầu DO, tiền quỹ của dân đóng góp được biến thành khoản lời cho doanh nghiệp ít nhất khoảng 50 tỉ đồng mỗi ngày. Nếu tính cả hai mặt hàng còn lại là dầu hỏa và dầu mazut, khoản lời còn có thể lớn hơn. Khoản lời này được các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu giữ làm một phần lợi nhuận doanh nghiệp, một phần lớn để tăng chiết khấu, giành giật thị phần. Ông Nguyễn Văn Điền, phụ trách kinh doanh một tổng đại lý xăng dầu khu vực Đông Nam bộ, cho biết chỉ trong khoảng 20 ngày kể từ đầu tháng 3-2012 đến nay, doanh nghiệp đầu mối đã tăng chiết khấu tới bảy lần. Mỗi lần nhích thêm một ít, hiện chiết khấu đã lên mức cao hiếm có, tức hơn 1.000 đồng/lít với mặt hàng dầu.
Ông Đ., đại diện một đầu mối xăng dầu có thị phần lớn, cho biết hiện nay quỹ bình ổn giá xăng dầu đã bị âm. Tuy nhiên, điều này không quá quan trọng bởi doanh nghiệp tạm ứng, khi giá thế giới giảm, không phải xả quỹ nữa, nguồn tiền từ trích quỹ bình ổn giá với mức 300 đồng/lít sẽ được bù dần lại. Theo các chuyên gia xăng dầu, doanh nghiệp ứng tiền ra trước thì cuối cùng người tiêu dùng cũng vẫn phải trả. Cách điều hành thiếu linh hoạt, không bám sát diễn biến giá thế giới hiện nay đã khiến người tiêu dùng bị móc túi.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong đã nhiều lần lên tiếng cần minh bạch trong cơ chế điều hành và sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu. Theo ông Phong, quỹ bình ổn giá xăng dầu là một trong những yếu tố góp phần khiến thị trường xăng dầu không minh bạch. Cơ chế điều hành hiện nay có thể dẫn đến sự lạm dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu, dựa vào cơ chế điều hành bằng mệnh lệnh hành chính, xin - cho cả về thời điểm cũng như mức trích lập và sử dụng quỹ.