Thế giới nên mừng vì giá dầu tăng cao

Theo kinh nghiệm từ các cuộc khủng hoảng dầu mỏ những năm 1970, giá dầu cao không có lợi cho nền kinh tế toàn cầu. Nhìn vào nền kinh tế thế giới hiện nay, nhận định đó có vẻ vẫn đúng khi niềm tin của người tiêu dùng đang suy giảm nghiêm trọng trước tình trạng giá xăng tăng cao. Tuy nhiên, hai chuyên gia kinh tế tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) vừa công bố một nghiên cứu lật lại quan điểm truyền thống trên. Họ cho rằng giá dầu cao không hẳn là một trở ngại kinh tế lớn.
Bài phân tích mang tên "Tác động của cú sốc dầu mỏ đối với toàn cầu: Liệu có thực sự tồi tệ?", của Tobias N. Rasmussen và Agustín Roitman (hai chuyên gia kinh tế của IMF tại Washington), thực sự có ý nghĩa khi tăng trưởng kinh tế toàn cầu thời gian gần đây bắt đầu loạng choạng, với việc một số nhà hoạch định chính sách đổ lỗi tình trạng giảm tốc này là do tác động của giá dầu tăng cao.
Giá dầu từ trong năm nay đã đạt trung bình hơn 100 USD/thùng. Nếu dầu Brent vẫn ở quanh mức hiện nay là 110 USD/thùng từ nay tới cuối năm, thì 2011 sẽ là năm có giá dầu trung bình ở mức cao nhất, hơn 98USD/thùng vào năm 2008, thời điểm giá dầu Brent đã tăng tới mức cao nhất gần 150 USD/thùng.
Trong bài phân tích của mình, hai chuyên gia của IMF cho rằng dù giá dầu "có tác động tiêu cực tới các nước nhập khẩu dầu mỏ", nhưng tác động này không lớn như người ta nghĩ trước đây. Theo hai chuyên gia, giá dầu tăng 25% sẽ "làm mất chưa đến 0,5% GDP thực của các nước nhập khẩu dầu mỏ trong hai hoặc ba năm". Một cách giải thích cho tác động cực nhỏ này là khoản thu nhập lớn hơn mà các nước xuất khẩu dầu thu được sẽ được tái đầu tư dưới dạng nhập khẩu hoặc các dòng vốn quốc tế khác, từ đó góp phần kích cầu tại các nền kinh tế phải nhập khẩu dầu mỏ.
Các chuyên gia kinh tế khác cho rằng phân tích trên cũng có thể áp dụng với các hàng hóa khác, như đồng hay sắt quặng. Theo họ mức giá cao là một trở ngại cho các công ty phải sử dụng các kim loại này, song sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại các nước từ Chile (trong trường hợp đồng) tới Australi (trong trường hợp sắt quặng), giúp tăng trưởng kinh tế toàn cầu bền vững.
Phân tích mới nói trên khác với quan điểm của một số chuyên gia kinh tế như James Hamilton. Trong tài liệu "Dầu và Kinh tế vĩ mô từ sau chiến tranh thế giới II", xuất bản năm 1983, ông đã gắn các giai đoạn giá dầu tăng cao với suy thoái kinh tế tại Mỹ. Tuy nhiên, nghiên cứu mới lại trùng khớp với nhiều tài liệu khác, đặc biệt là nghiên cứu của các chuyên gia kinh tế Olivier Blanchard và Jordi Gali, mang tên "Các tác động kinh tế vĩ mô của các cú sốc dầu mỏ: Tại sao những năm 2000 lại khác với những năm 1970?"
Phân tích mới cũng phù hợp với suy nghĩ tại Arập Xêút, nước xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới, rằng các chuyên gia kinh tế đã phóng đại tác động của giá dầu. Bộ trưởng Dầu mỏ Arập Xêút, cũng là lãnh đạo OPEC, ông Ali Naimi đầu năm nay cho rằng nền kinh tế toàn cầu sẽ an toàn an toàn khi giá dầu đạt gần mức 100 USD/thùng. Và các Bộ trưởng Tài nguyên thiên nhiên của các nước sản xuất dầu khác cũng cho rằng giá dầu cao đã thúc đẩy nền kinh tế nước họ, và trên bình diện toàn cầu, điều này đã bù lại tác động của giá cao đến tăng trưởng kinh tế ở các nước tiêu thụ dầu.
Tác động khác nhau của giá dầu cao - và cả giá của một số hàng hóa khác trong cú sốc giá gần đây nhất - ngày nay và trong quá khứ hoàn toàn không giống nhau về bản chất. Trong khi giữa những năm 1970, đầu những năm 1980 và 1990-1991, giá dầu cao là kết quả của tình trạng sụt giảm nguồn cung, do cấm vận dầu mỏ ở Arập, cuộc cách mạng Iran và chiến tranh vùng Vịnh, thì giá dầu tăng cao trong thập kỷ qua chủ yếu do tăng trưởng kinh tế mạnh làm lượng cầu tăng mạnh. Như vậy, giá dầu cao phản ánh tăng trưởng kinh tế cao. Phân tích tương tự cũng áp dụng với các hàng hóa khác.
Tuy nhiên, một số chuyên gia phân tích cho rằng các nhân tốc nguồn cung cũng đóng một vai trò, đặc biệt đối với các mặt hàng nông phẩm, do hạn chế xuất khẩu, cách tính giá tối thiểu bắt buộc của một số chính phủ và những mùa vụ thu hoạch kém do thời tiết xấu. Giá dầu tăng một phần cũng do sự ngắt quãng nguồn cung ở Libya trong năm nay. Và đối với kim loại và khoáng quặng, thì tình trạng ngập lụt ở Australia và đình công ở Mỹ Latinh cũng đã làm giảm nguồn cung, khiến giá tăng dù cầu giảm.
Ông Rasmussen và ông Roitman thừa nhận sự khác biệt giữa các chu kỳ cầu hiện nay với các chu kỳ trước đây, đồng thời cảnh báo: "Tác động tiêu cực của giá dầu cao nhìn chung khá nhỏ nhưng không có nghĩa là có thể bỏ qua tác động này". Hai chuyên gia cho biết thêm rằng kết quả nghiên cứu của họ không loại bỏ các tác động xấu trong một cú sốc tương lai xuất phát từ nguồn cung dầu như trước đây. (Theo Tuanvietna.vietnamnet.vn 30/10, Mục Thị trường, Tác giả Châu Giang)