“Ngân hàng Nhà nước chậm giám sát vay tái cấp vốn”

Có ngân hàng vi phạm từ 9 tháng đầu năm nhưng cuối tháng 11/2011, Ngân hàng Nhà nước mới thành lập tổ giám sát - Kiểm toán Nhà nước cho biết trong báo cáo tài chính niên độ năm 2011 vừa gửi tới đại biểu Quốc hội.
Ngay trước kỳ họp Quốc hội lần này, Kiểm toán Nhà nước đã gửi các đại biểu Quốc hội báo cáo tài chính niên độ 2011, trong đó có kết quả kiểm toán Ngân hàng Nhà nước và một số tổ chức tài chính, ngân hàng và bảo hiểm.
Về công tác điều hành, thực hiện chính sách tiền tệ, tín dụng, Kiểm toán cho rằng Ngân hàng Nhà nước cơ bản đã bám sát chỉ đạo của Chính phủ. Tuy nhiên, hoạt động thanh tra, giám sát đối với cho vay tái cấp vốn của 3 "ông lớn" Ngân hàng Công Thương (Vietinbank), Ngân hàng Đầu tư và Phát triển (BIDV) và Ngân hàng Ngoại thương (Vietcombank) lại "chưa kịp thời và đầy đủ".
"Một số ngân hàng thương mại vay tái cấp vốn đã vi phạm tỷ lệ an toàn theo quy định nhưng chưa được cảnh báo, ngăn ngừa và chấn chỉnh kịp thời", báo cáo kiểm toán cho hay. Cụ thể là trường hợp của Ngân hàng Bắc Á và Ngân hàng Đại Tín đã vi phạm từ 9 tháng đầu năm 2011 nhưng đến ngày 29/11/2011, Ngân hàng Nhà nước mới thành lập tổ giám sát.
Về điều hành tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước, Kiểm toán cho rằng lạm phát 18,13% của năm 2011 "vẫn ở mức cao" so với chỉ tiêu 15-17% Quốc hội (đã điều chỉnh). Báo cáo của cơ quan này cho hay, nhu cầu vốn giá rẻ cho nền kinh tế trong năm cũng chưa được đáp ứng đầy đủ; tỷ lệ nợ xấu liên tục tăng từ năm 2007, đặc biệt năm 2011 tăng đột biến.
Kiểm toán cho rằng việc điều hành thị trường liên ngân hàng trong năm 2011 còn hạn chế khi không kiểm soát được mức lãi suất cao bất thường ở một số giao dịch. Cụ thể, tháng 3/2011 có giao dịch lãi suất 23%. tháng 10 có giao dịch lãi suất 30% và tháng 11 có khoản vay lên tới 37,5% một năm.
Ngoài Ngân hàng Nhà nước, 6 tổ chức tài chính - ngân hàng - bảo hiểm cũng thuộc nhóm đối tượng kiểm toán năm 2012 là BIDV, Ngân hàng Phát triển Nhà Đồng bằng sông Cửu Long (MHB), Ngân hàng Chính sách xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam và Công ty cổ phần PVI (PVI).
Báo cáo cho thấy tất cả các đơn vị này đều có đầu tư, góp vốn liên doanh, liên kết nhưng hiệu quả còn thấp, nhiều khoản đầu tư không thu được lợi nhuận hoặc suy giảm giá trị so với thời điểm đầu tư và thậm chí có nguy cơ mất vốn cao. Với BIDV, tỷ lệ thu nhập từ hoạt động đầu tư góp vốn, mua cổ phần trên tổng giá trị đầu tư năm 2011 từ 3,1% đến 3,4%. Còn MHB, tỷ lệ này chỉ là 0,07%. 70,7% giá trị các khoản ðầu tý dài hạn tại PVI có hiệu lực ðầu tý thấp hoặc chýa có hiệu quả.
Kiểm toán Nhà nước cũng nêu rõ, tại BIDV và MHB, việc thu thập và hoàn thiện hồ sơ pháp lý, hồ sơ kinh tế trước khi cho vay chưa đầy đủ và việc kiểm soát trước, trong và sau khi cho vay chưa chặt chẽ. Việc phân loại nợ tại hai tổ chức tín dụng này cũng chưa phù hợp, mua bán nợ chưa đảm bảo theo nguyên tắc thị trường. Sau kiểm toán, nợ nhóm 3, 4, 5 của BIDV điều chỉnh tăng hơn 440 tỷ. Kiểm toán Nhà nước cũng điều chỉnh giảm nợ nhóm 1, nhóm 4 nhưng tăng nợ nhóm 3 và 5 của MHB. Tỷ lệ nợ xấu năm 2011 của BIDV, nếu không kể nợ của Vinashin là 2,96% còn nợ xấu của MHB chiếm 2,49% tổng dư nợ.
Năm 2011, MHB có nhiều nợ quá hạn khi cho vay trên liên ngân hàng. Kiểm toán Nhà nước nhận xét: "Nhiều khoản cho vay tiềm ẩn rủi ro và khả năng thu hồi vốn khó khăn". Đến 31/12/2011, số dư tiền gửi của MHB tại các tổ chức tín dụng khác là 11.737,8 tỷ - trong đó có hơn 1.100 tỷ đồng và 4 triệu đôla (khoảng hơn 8 tỷ đồng) là nợ quá ngày phải gia hạn.
Về Ngân hàng Chính sách xã hội, kết quả kiểm toán cho thấy đơn vị này chưa thực hiện đầy đủ quy trình cho vay ưu đãi đối với hoạt động cho vay hộ nghèo, học sinh sinh viên có hoàn cảnh khó khăn và cho vay giải quyết việc làm. (Vnexpress 22/5, mục Kinh doanh, tác giả Thanh Thanh Lan)